Tôi quen chị đã lâu, nghe
kể chuyện về phố núi quê tôi mà mê lắm, chị mong một ngày nào được đặt chân đến
đó. Không biết ai mách nước mà chị cứ gạn hỏi và bắt bằng được tôi lần này về
quê nhớ mang cho chị mấy cân cà đắng, thứ đặc sản chỉ có vùng nắng gió đất đỏ
Tây Nguyên mới có vị nguyên chất của nó.
Bao
giờ cũng vậy, bữa cơm đầu tiên khi đi xa về, bên cạnh những món ăn thịnh soạn
mẹ đều có món cà đắng dành riêng cho mình tôi. Hình như mẹ hiểu được cảm giác
nỗi nhớ của tôi dành cho gia đình nhiều lắm. Gắp miếng cà đắng chấm muối ớt giã
với lá é mà ấm lòng đến lạ. Những ký ức năm tháng của tuổi thơ cứ dần hiện về
trong tôi.
Trước
mặt cửa nhà bạt ngàn là cây cỏ, rau dại. Cơ quan bố tôi cấp một bên đất cho các
hộ gia đình để làm nhà, còn bên kia đường đất cấp không mà chẳng ai buồn lấy. Nhà
tôi nghèo lắm, tôi nhớ tài sản quý giá nhất lúc bấy giờ là chiếc xe đạp Thống
Nhất mà lần đi công tác bố mua được. Những bữa cơm có thịt có cá thật là hiếm
hoi vì thế rau khoai, rau dền dại, cà đắng luôn là những món ăn thường trực của
bữa ăn. Anh trai tôi thường dành ăn cà đắng nhiều hơn để phần các món ăn khác
cho các em. Tôi thường lén mẹ hái bừa bãi những quả cà đắng ném nhau hay búng
bi với mấy đứa trẻ trong xóm, vừa để không phải ăn nó đến mỗi bữa cơm vì vị
chát và thật đắng. Mà cũng lạ, cây cà đắng chẳng cần phải chăm sóc, trong cái
nắng cái gió, mưa dài ngày mà vẫn đều đều cho quả, những trái cà đắng dại to
hơn đầu ngón chân cái, có màu xanh nõn với đốm trắng. Lúc già chúng ngả sang
màu vàng mà mỗi khi chúng tôi ném vào nhau thì đau phải biết, có lẽ do vỏ của
chúng rất dày.
Những ngày tháng gian khó
của gia đình rồi cũng đi qua, hàng xóm láng giềng ngày một đông đúc hơn. Đến
khi tôi biết đến vị ngon của cà đắng thì cũng là lúc chúng mất dần cho khu phố
mới thành lập, song mẹ vẫn dành một khoảnh đất để trồng nó. Tôi nghiện nó, cứ
mỗi lần ăn với cơm tôi lại cho cả nhà phát sợ vì ăn đến quá nhiều. Công thức
chế biến thật đơn giản nhưng nếu không để ý có lẽ tôi chẳng bao giờ nấu ngon
như mẹ. Cà đắng non nấu ngon nhất với các nội tạng của bò như lòng, sách bò...
Khi làm quả cà bổ làm đôi ngâm với nước muối, lòng bò ướp gia vị cho một ít dầu
ăn om lên cho săn thịt rồi đổ nước cùng với cà đã ngâm đun đến nhừ và không
quên cho các loại rau gia vị, xả, gừng, nước nghệ tươi, rau thơm, tía tô, mùi
tàu, lá lốt, hành lá, húng quế và ớt tươi. Món cà đắng nấu ra phải đảm bảo sền
sệt, có vị cay nồng và vị đắng đặc trưng gần như ăn sống. Có thể dùng với cơm
hoặc làm món để uống rượu. Tôi nhớ nhất những ngày mùa mưa cà đắng dùng với cơm
thì thì thật tuyệt vời. Vị đắng của cà quyện lẫn lòng bò cay nồng làm cho ta có
cảm giấc ấm nóng khi dùng đến nó.
Tuy nhiên, theo cách nấu
của một cô giáo người Ja Rai dạy cùng trường mà mẹ tôi học được là nấu cà đắng
với các loại cá. Sau khi luộc cá, đem vào cối giã nát. Cà luộc chắt nước để bớt
vị chát, vớt ra xào cùng với cá rồi đổ nước đun sền sệt kết hợp cho các loại
rau thơm, ớt và lá é là hai gia vị chủ đạo. Từ vị đắng đậm đà mà cà đắng không
chỉ là món ăn đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số mà còn là món ăn quen
thuộc của người dân ở Tây Nguyên. Bạn bè có dịp lên Pleiku đều được tôi đãi món
đặc sản này. Mới đầu ai cũng cảm thấy đắng đến khó chịu nhưng qua vài lần cố
gắng đều thưởng thức một cách ngon lành. Cà đắng ăn sống chấm mắm hay xào với
lòng bò đều được bọn bạn dọn sạch sẽ.
Cứ miên man thưởng thức
và nghĩ, tôi giật mình bởi tin nhắn điện thoại của chị: "Hôm nay ăn cơm có
cà đắng không em, nhớ mang cho chị mấy cân nhé". Tôi mỉm cười chia sẻ câu
chuyện với cả nhà. Mẹ tôi vui lắm, chỉ bảo cặn kẽ thêm những bí quyết để nấu
được ngon hơn. Tôi thầm nghĩ mưa rét Hà Nội mùa này mà chị được dùng cơm với cà
đắng chắc sẽ nhớ đến quê tôi nhiều lắm, nhất định tôi sẽ nấu cho chị và bạn bè
ngoài đấy thưởng thức.
Trà đá - Cà phê
